از زمانی که انسان کار با ابزار را یاد گرفته، مهندسی سیستمهای مکانیکی نیز آغاز شده است. البته، بازار کار مهندسی مکانیک به شکل امروزی، با انقلاب صنعتی در قرن هجدهم متولد شد. در حال حاضر، علیرغم دیجیتالی شدن بسیاری از جنبههای زندگی روزمره و صنعتی، دستگاههای مکانیکی هنوز اهمیت خود را از دست ندادهاند.
مهندسی مکانیک، در صنایع مختلف کاربرد دارد و تمامی سازمانهایی که تولیدکننده یا مصرف کننده دستگاهها و ماشینآلات با قطعات متحرک هستند، نیاز به استخدامو جذب مهندسی مکانیک دارند. هر روزه آگهیهای متعددی برای جذب مهندس مکانیک در سایت جاب ویژن منتشر میشوند.
همزمان با افزایش صنعتی شدن جوامع، نیاز به دستگاههای مکانیکی، بیشتر و بیشتر شده است. البته بسیاری از فرآیندهایی که در گذشته به صورت دستی انجام میشد، امروزه مکانیزه شده و این روند ادامه دارد. از سوی دیگر، با توجه بحران انرژی، نیاز شدیدی به ماشینآلات مکانیکی با راندمان بالاتر احساس میشود. همچنین، با ظهور صنایع جدید، نوع نیازهای مکانیکی انسان، در حال تغییر است. تمام دلایلی که گفتیم نشان میدهد که نیاز به مهندسین مکانیک همگام با توسعه صنعت در حال افزایش است.
در این مقاله جاب ویژن قصد داریم رشته مهندسی مکانیک را معرفی کنیم و راجع به مشاغل مختلف در این گروه شغلی و آینده این رشته صحبت کنیم.
تحصیلات دانشگاهی مورد نیاز برای شغل مهندسی مکانیک
اولین چیزی که برای پیدا کردن شغل در حوزه مهندسی مکانیک نیاز دارید، مدرک دانشگاهی مهندسی مکانیک است. حداقل مدرک تحصیلی لازم برای فرصتهای شغلی مهندس مکانیک، لیسانس مهندسی مکانیک است. از آنجا که بسیاری از مشاغل مهندسی مکانیک، کاملا تخصصی هستند؛ در ابتدا لازم است با مشاغل کارآموزی شروع کنید.
علاوه بر مدرک کارشناسی، تحصیلات تکمیلی برای اکثر فرصتهای شغلی در حوزه مهندسی مکانیک، اهمیت زیادی دارد. دارا بودن مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد در یکی از گرایشهای مهندسی مکانیک، به معنی تخصص بیشتر در آن گرایش است. برای اکثر فرصتهای شغلی مهندسی مکانیک، مدرک کارشناسی ارشد کافی است و مدرک دکترا، بیشتر برای تصاحب مشاغل پژوهشی و مدیریتی در این حوزه مورد نیاز است.
چه مهارتهایی برای استخدام مهندس مکانیک لازم است؟
اگرچه تحصیلات مرتبط برای استخدام مهندسی مکانیک، شرط اصلی و لازم است، ولی داشتن برخی مهارتهای فردی و تخصصی به پیدا کردن موقعیت شغلی بهتر و درآمد بیشتر به شما کمک خواهد کرد.
هر گرایش و تخصص شغل مهندسی مکانیک، نیازمند مهارتهای خاص خود است. با این حال، همه مهندسین مکانیک باید چندین مهارت نرم (soft skills) لازم در این گروه شغلی را داشته باشند که عبارتند از:
- دانش فنی و علمی بالا و توانایی استفاده از این دانش برای حل مشکلات واقعی
- مهارتهای ارتباطی و میانفردی قوی برای ارتباط سازنده با مشتریان، پیمانکاران، طراحان، اپراتورها و مدیران
- مهارتهای نوشتاری قوی، به ویژه برای نوشتن دستورالعملهای استفاده از دستگاهها
- توانایی کار تحت فشار
- منظم بودن و توانایی مدیریت زمان و منابع
- توجه و دقت به جزئیات
- توانایی حل مسئله
- توانایی کار گروهی
- توانایی رهبری و مدیریت
- خلاقیت
علاوه بر مهارتهای یاد شده، هر مهندس مکانیک باید مهارتهای تخصصی و سخت (hard skills) مورد نیاز در شاخه خود را داشته باشد. مهمترین این مهارتها عبارتند از:
- دانش و مهارت IT، به ویژه طراحیهای نرمافزاری (CAD)، اتوکد، مدلسازیهای کامپیوتری، CA، EPDM و …
- تسلط به زبان انگلیسی
- مهارتهای ریاضیاتی مثل مهارت در محاسبات، هندسه و آمار و احتمالات
شرح وظایف شغلی و مسئولیتهای مهندسین مکانیک
مهندسین مکانیک وظایف و مسئولیتهای شغلی متعددی دارند که با توجه به نوع شغل و زمینه فعالیت، بسیار متفاوت است. با این حال، چارچوب اصلی وظایف شغلی یک مهندس مکانیک به شرح زیر است:
- تحقیق و توسعه محصولات (R&D) مثل ساخت قلب مکانیکی در صنعت مهندسی پزشکی
- بهبود فرایندهای تولید، مانند فرایندهای پالایش نفت یا استخراج از معادن
- طراحی و پیادهسازی شیوههای بهبود عملکرد و ایمنی دستگاهها و ماشینآلات مورد استفاده در صنایع مختلف
- مدیریت پروژهها براساس اصول و تکنیکهای مهندسی مکانیک
- طراحی و توسعه فرایندهای تولیدی جدید
- پیشنهاد اصلاحات، پس از آزمون نمونههای اولیه محصولات
- استفاده از مهارتهای پژوهشی، تحلیلی، مدلسازی ریاضیاتی و مدلسازی نرمافزاری
- مشارکت در پروژههای مکانیک با همکاری سایر مهندسین
- توسعه و استفاده از مواد و فناوریهای جدید
- مدیریت منابع انسانی و مالی در پروژههای مهندسی مکانیک
- توسعه و آزمایش طراحیهای نظری
- مشورت با پیمانکاران، بخش تولید، تأمینکنندگان و مشتریان برای حل مشکلات و رفع نیازها
- مدیریت کنترل کیفی محصولات
- شناسایی مشکلات پروژهها مثل هزینهها، ایمنی و محدودیتهای زمانی
- همکاری در کنار دیگر متخصصان داخل و خارج از حوزه مهندسی
بازار کار و آینده شغلی مکانیک
طبق پیش بینیهای انجام شده، نیاز به استخدام مهندس مکانیک در فاصله سالهای ۲۰۱۴ تا سال ۲۰۲۴، تا ۵٪ رشد پیدا خواهد کرد که کمی بهتر از سایر شاخههای مهندسی، مثل مهندسی عمران است. یکی از دلایل رشد بیشتر مهندسی مکانیک در مقایسه با دیگر شاخههای مهندسی، گستردگی و تنوع کاربرد این رشته در صنایع مختلف است. در حالی که مهندسین مکانیک، مشاغل قبلی خود را حفظ میکنند، با معرفی فناوریهای جدید، فرصتهای شغلی تازهای نیز برای آنها ایجاد میشود.
از صنایع جدیدی که نیازمند مهندس مکانیک هستند، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- انرژیهای پاک: انرژیهای پاک یکی از داغترین مباحث روز است و مهندسین مکانیک میتوانند سهم قابل توجهی در پیشرغت آن داشته باشند. برای بهرهبرداری از انرژیهای پاک، به دستگاهها و ماشینآلاتی نیاز داریم که به جای مصرف سوختهای فسیلی، از سوختهایی مثل انرژی بادی، انرژی خورشیدی و … استفاده کنند و ساخت این ماشینآلات، کار مهندسین مکانیک است.
- بیومکانیک: در این صنعت، از اصول مهندسی در پزشکی استفاده میشود. بیومکانیک حوزهای بسیار گسترده است که شامل ساخت تجهیزات پزشکی و اندامهای مصنوعی، مطالعه مکانیک در سیستمهای زنده، مطالعه حرکات ورزشی، شبیهسازیهای کامپیوتری حرکات بدن و … میباشد. با افزایش سن جمعیت، به ویژه در کشورهای توسعهیافته، نیاز به مهندسی بیومکانیک، به سرعت افزایش پیدا میکند.
- فناوری نانو: فناوری نانو یکی از جذابترین حوزههای کاری مهندسین مکانیک است که میتوانند ماشینآلات و تجهیزاتی بسیار کاربردی در مقیاسهای بسیار کوچک تولید کنند. به نظر میرسد فناوری نانو در دهههای پیش رو، رشد بسیار زیادی خواهد داشت و بدون شک، بخش قابل توجهی از این پیشرفت، سهم مهندسین مکانیک خواهد بود.
جمعبندی
موقعیت شغلی مهندسی مکانیک رشتهای بسیار پرکاربرد است و تقریبا در تمامی صنایع، کاربرد دارد. هر چند که رشد مشاغل در حوزه مهندسی مکانیک، چندان سریع نیست، ولی با پیشرفت فناوری، فرصتهای شغلی بیشتری برای مهندسین مکانیک به وجود خواهد آمد.
مهندسی مکانیک از جمله مشاغلی است که به تحصیلات آکادمیک نیاز دارد و هرچه سطح تحصیلات شما در این رشته بیشتر باشد، فرصتهای شغلی و درآمد شما نیز بیشتر خواهد شد. با این حال، با مدرک لیسانس نیز میتوانید برای آگهیهای استخدام مهندسی مکانیک، رزومه ارسال کنید و پس از کسب تجربه لازم، به عنوان مهندس مکانیک حرفهای، با درآمدی نسبتا خوب، مشغول به کار شوید.